Rynek energii na Towarowej Giełdzie Energii działa w kilku modelach – rynku spot i rynku terminowym. Zakupy na TGE przynoszą oszczędności, jeśli tylko wiesz, jak nimi zarządzać. Jak kupować energię dla firmy, żeby obniżyć koszty operacyjne? Przeczytaj!
Zakup energii w modelu 100% spot – ceny giełdowe
Model spotowy polega na zakupie energii z dostawą na kolejny dzień zgodnie z bieżącą ceną.
Na swojej stronie internetowej TGE przedstawia cenę aktualną w danej godzinie. Notowania giełdowe odbywają się codziennie, również w święta, a stawka ulega zmianom w zależności od sytuacji na rynku energii.
Cena spot jest zawsze niższa w danym momencie, niż kiedy zawierasz ją w ramach umowy ze stałą stawką. Z punktu widzenia oszczędności, rozwiązanie to jest korzystne. Jednak rynek energii charakteryzuje się zmiennością, a także w pewnym stopniu nieprzewidywalnością. Jeśli więc kupujesz energię elektryczną po zmiennej cenie, musisz założyć pewien margines w ustalaniu kosztów swoich produktów lub usług, żeby w razie nagłych podwyżek nie musieć ich modyfikować.
W 2025 roku średnia zmienność dobowa cen wynosi 0,5%, a więc o połowę mniej niż w ubiegłych dwóch latach. W związku z tym ceny każdego dnia zmieniają się średnio o 2,3 zł/MWh. Współczynnik zmienności dobowej dla dynamiki cen kontraktu rocznego wynosi natomiast aż 90%, więc mimo że średnia zmiana dzienna to 2,3 zł za MWh, to tak duży współczynnik może skutkować wahaniami nawet do 4,4 zł/MWh.
Jak kupować energię w modelu spot?
Ustal dobowo-godzinowy profil zużycia energii elektrycznej w Twojej firmie w trakcie cyklu dostawy – rozłóż go na poszczególne godziny każdej doby w okresie realizacji umowy. Wartość energii elektrycznej negocjujesz w segmentach czasowych, obejmujących pojedyncze godziny (transze godzinowe).
Ostateczna suma do zapłaty za energię w konkretnym miesiącu stanowi uśrednioną miesięczną wartość wynikającą z godzinowych notowań TGE na Rynku Dnia Następnego i przewidywanego godzinowego zapotrzebowania. Do tej kwoty dolicz marżę, wynagrodzenie sprzedawcy, opłatę za świadectwa pochodzenia (certyfikaty) i akcyzę.
Zalety kupowania energii w modelu spot
Metoda ta jest opłacalna, kiedy na rynku spotowym dominują niższe ceny energii. Zdarza się, że nawet ujemne – dzięki udziałowi źródeł energii odnawialnej (OZE) w konkretnych godzinach. W okresach spadków cen rynkowych daje możliwość skorzystania z najniższych cen. Gwarantuje pełną elastyczność bez długoterminowych zobowiązań i transparentność cenową.
Ryzyko kupowania energii w modelu spot
Największe ryzyko wiąże się z nieprzewidywalnością i zmiennością cen, w tym z gwałtownymi wzrostami. To sprawia, że przedsiębiorca staje przed koniecznością stałego monitorowania rynku i znajomości narzędzi hedgingowych, czyli takich strategii, które zabezpieczą jego firmę przed dużymi wahaniami cen.
Zakup energii dla firmy w modelu transzowym
Zakupów w modelu transzowym dokonuje się na rynku terminowym TGE, rozkładając je na poszczególne okresy. Przedsiębiorca określa profil zużycia energii w danym czasie, np. roku, kwartale, miesiącu, dobie i na tej podstawie kontraktuje zakup energii. Z góry wie, ile zapłaci za kWh niezależnie od sytuacji na rynku.
Jak kupować energię dla firmy w transzach? Ten model zakupu wyraża się w:
- procentach – odbiorca określa procentowy udział energii, który chce kupić w ramach kolejnych transz w stosunku do całkowitego zapotrzebowania na energię (np. 20% energii w pierwszej transzy, 30% i 50% w kolejnych),
- megawatach – klient określa ilość energii w ramach poszczególnych transz (np. 15 MW w pierwszej, 5 MW i 10 MW w kolejnych).
Każda transza może zostać kupiona w innej cenie, uzależnionej od sytuacji na rynku w momencie zakupu. Finalna kwota to średnia ważona cen poszczególnych transz. Ten model zakupu, podobnie jak spotowy, wymaga obserwowania rynku energii w celu podjęcia decyzji o terminie zakupu kolejnej transzy.
Zalety zakupu energii w modelu transzowym
Model transzowy pozwala prognozować i stabilizować koszty energii w czasie, chroniąc przed nagłymi wzrostami cen. Łatwiej zaplanować budżet, bo przedsiębiorca dostosowuje wielkość i terminy zakupu transz do bieżących potrzeb i strategii. Transze dają możliwość dopasowania strategii zakupowej do warunków rynkowych, co stanowi dużą przewagę nad kontraktami ze stałą ceną. Przedsiębiorca unika jednorazowego zakupu energii w niekorzystnym dla niego momencie, bo ryzyko wysokich cen spowodowane nieprzewidzianymi wydarzeniami rozkłada się w czasie.
Ryzyko zakupu energii w modelu transzowym
Istnieje ryzyko przepłacenia, jeśli kontraktowana cena przewyższa późniejsze ceny rynkowe. Można go jednak uniknąć, kupując transze na początku wzrostów. Stała obserwacja rynku i znajomość mechanizmów, które nim rządzą, to konieczność, która wymaga specjalistycznej wiedzy lub wsparcia niezależnego doradcy energetycznego, który wie, jak kupować energię dla firmy w systemie transzowym.
Firma musi mieć wdrożoną strategię zakupu energii elektrycznej, żeby móc bezpiecznie planować budżet i zabezpieczać ceny w transzach, które nie dają pewności co do całkowitego kosztu energii.
Model transzowy cechuje mniejsza elastyczność niż spotowy pod względem reakcji na gwałtowne spadki cen. Należy również liczyć się z potencjalnymi karami za odstąpienie od transzy lub renegocjację kontraktu.
Zakup energii w modelu hybrydowym – transze + SPOT
Model ten łączy zakupy energii elektrycznej SPOT z kontraktami długoterminowymi. W tym przypadku część wolumenu (np. 70–80%) zabezpiecza się w transzach, a pozostały udział (20–30%) kupuje na rynku spot. O proporcjach decyduje przedsiębiorca na podstawie własnej strategii zakupowej. To elastyczna metoda, w której można podzielić i zakontraktować energię w wybranym momencie oraz korzystać z dobrych okazji cenowych na rynku.
Jak kupować energię dla firmy w systemie łączonym? Na planowany okres dostawy przygotowuje się dobowo-godzinowy profil zużycia. To 100% wolumenu, który przedsiębiorca potrzebuje pokryć wskazaniami. Podczas trwania umowy odbiorca przesyła wskazanie na zakup energii na rynku terminowym (transze), określa górny limit cenowy, rodzaj produktu (rok, miesiąc, kwartał) i ilość energii.
Model hybrydowy pozwala zredukować ryzyko cenowe, uśredniając ceny z kilku momentów zakupu. Jeśli energia zakupiona w transzach nie wypełni całkowitego zapotrzebowania przedsiębiorstwa w danym okresie, uzupełnia się go zakupem energii na rynku spot.
Kwota do zapłaty za energię w danym miesiącu stanowi średnią cen zrealizowanych wskazań transzowych i cen spotowych przy uwzględnieniu planowanego profilu zużycia.
Zalety modelu hybrydowego w zakupie energii
Połączenie zakupów energii na rynku terminowym i spotowym zapewnia balans między bezpieczeństwem kosztów a okazjami, spowodowanymi nagłym spadkiem cen.
Ryzyko zakupów energii w modelu hybrydowym
Model hybrydowy wymaga dwutorowego zarządzania – ustalenia stałych transz plus aktywnego monitorowania rynku spot. Do tego dochodzą dwie strategie zabezpieczeń oraz koszty prowizji i marż związanych z oboma typami transakcji.
Przeczytaj:
- Sposoby na obniżenie kosztów energii w firmie
- Optymalizacja opłat za energię w przedsiębiorstwie
- Czym się różni broker energii od niezależnego doradcy energetycznego?
Jak kupować energię dla firmy? Wybierz model zgodny z preferencjami Twojego biznesu
To, jaki model wybierzesz do zakupu energii dla swojego przedsiębiorstwa, stanowi ważną decyzję biznesową. Różne modele oferują mniejszą lub większą elastyczność rozliczenia, co może przynieść Ci dodatkowe oszczędności. Ważne, żeby wybrać ten, który najbardziej odpowiada Twoim potrzebom.
Jeśli potrzebujesz pomocy, zwróć się do niezależnego doradcy energetycznego dla firm, który podpowie Ci zakup energii elektrycznej w modelu dopasowanym do specyfiki i możliwości Twojego przedsiębiorstwa.